“มาดอนน่า วัน” เป็นยาคุมฉุกเฉินชนิดเม็ดเดียว โดยมีตัวยาลีโวนอร์เจสเทรล (Levonorgestrel; LNG) อยู่ 1.5 มิลลิกรัม
เอกสารกำกับยาระบุขนาดและวิธีการใช้ไว้ว่า “รับประทานครั้งละ 1 เม็ด ให้เร็วที่สุดภายใน 72 ชั่วโมงหลังจากมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน หรือมีการคุมกำเนิดที่ผิดพลาดหรือสงสัยว่าผิดพลาด”
ในเรื่องของขนาดรับประทาน เนื่องจาก “มาดอนน่า วัน” 1 เม็ดมีปริมาณฮอร์โมนอยู่ 1.5 มิลลิกรัม ซึ่งเท่ากับยาคุมฉุกเฉินชนิด 2 เม็ดรวมกันทั้งแผงอยู่แล้ว การรับประทาน “มาดอนน่า วัน” เม็ดเดียวครั้งเดียว จึงเพียงพอที่จะให้ผลคุมกำเนิดฉุกเฉินได้ ไม่ต่างไปจากการรับประทาน “โพสตินอร์”, “มาดอนน่า”, แมรี่ พิงค์”, “แอปคาร์ นอร์แพก”, “เลดี้นอร์”, “แจนนี่” หรือ “เอ-โพสน็อกซ์” แบบพร้อมกัน 2 เม็ดในครั้งเดียวนั่นเองนะคะ
ส่วนในเรื่องของระยะเวลา ควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ หรือเร็วที่สุดที่ทำได้ เพราะยิ่งใช้เร็วเท่าไหร่ ก็จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันได้ดีกว่าการใช้ที่ล่าช้า
โดยผลศึกษาชี้ว่าการรับประทานยาคุมฉุกเฉินชนิดตัวยาลีโวนอร์เจสเทรลภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ จะมีประสิทธิภาพดีกว่าการใช้ที่เวลา 72 – 120 ชั่วโมง และโดยเฉพาะถ้าเกิน 96 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ไปแล้ว ประสิทธิภาพก็จะยิ่งลดลงมาก
ซึ่งในเอกสารกำกับยาของ “มาดอนน่า วัน” มีคำแนะนำว่า “ประสิทธิผลของยาจะดี หากรับประทานยาหลังมีเพศสัมพันธ์ทันที” ค่ะ
หลาย ๆ หน่วยงาน/สถาบัน เช่น สมาคมสูตินรีแพทย์ของประเทศสหรัฐอเมริกา (American College of Obstetricians and Gynecologists; ACOG), Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare (FSRH) และ International Consortium for Emergency Contraception (ICEC) แนะนำให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินชนิดตัวยาลีโวนอร์เจสเทรล 1.5 มิลลิกรัมครั้งเดียว ภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์
อย่างไรก็ตาม ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค สหรัฐอเมริกา (Centers for Disease Control and Prevention; CDC), องค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) และ สมาคมกุมารแพทย์แห่งสหรัฐอเมริกา (American Academy of Pediatrics; AAP) แนะนำว่า สามารถรับประทานได้ภายใน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์นะคะ
เพราะฉะนั้น เพื่อไม่ให้เสียโอกาสในการลดความเสี่ยงจากการตั้งครรภ์ไม่พร้อม โดยเฉพาะเมื่อไม่มีทางเลือกอื่นที่ดีกว่า แม้ว่าจะเกิน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ไปแล้ว ก็ยังสามารถรับประทาน “มาดอนน่า วัน” (หรือยาคุมฉุกเฉินยี่ห้ออื่น ๆ) ได้ ถ้ายังไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์
แต่ควรใช้เฉพาะในกรณีฉุกเฉิน เช่น ถูกข่มขืน หรือเมื่อเกิดความผิดพลาดจากวิธีคุมกำเนิดที่ใช้อยู่ เช่น ถุงยางฉีกขาด หรือลืมรับประทานยาคุมรายเดือนแล้วทำให้ไม่มีผลป้องกันจากยาคุมที่ใช้
ไม่ควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพียงเพราะไม่อยากใส่ถุงยางอนามัย หรือนำมาใช้แทนวิธีคุมกำเนิดมาตรฐานอื่น ๆ เพราะยาคุมฉุกเฉินมีประสิทธิภาพที่ไม่สูงนักและไม่แน่นอน แม้จะรับประทานเร็วเพียงใด แต่ความเสี่ยงที่จะป้องกันล้มเหลวจนเกิดการตั้งครรภ์ไม่พร้อม ก็ยังมีสูงกว่าวิธีคุมกำเนิดมาตรฐานค่ะ
