เริ่มเผยแพร่
ปรับปรุงล่าสุด
ยาคุมยี่ห้อนี้มีอยู่ 2 รูปแบบค่ะ ได้แก่ “คลาเรนซ์ 28” (Clarenz 28) ซึ่งเป็นยาคุมแบบ 28 เม็ด และ “คลาเรนซ์” (Clarenz) ซึ่งเป็นยาคุมแบบ 21 เม็ด
สำหรับ “คลาเรนซ์ 28” (Clarenz 28) นั้น เม็ดยาสีส้มอ่อนในแผง เรียกว่า “เม็ดยาฮอร์โมน” ซึ่งมีฮอร์โมนเอสโตรเจน Ethinyl estradiol 0.020 มิลลิกรัม รวมกับฮอร์โมนโปรเจสติน Gestodene อีก 0.075 มิลลิกรัม เท่ากันทั้ง 21 เม็ด
ส่วนเม็ดยาสีขาวอีก 7 เม็ด จะเรียกว่า “เม็ดยาหลอก” นะคะ เนื่องจากไม่มีตัวยาสำคัญใด ๆ แต่ให้ใช้ในช่วงปลอดฮอร์โมน เพื่อที่จะไม่ลืมต่อยาคุมแผงใหม่
“คลาเรนซ์ 28” จัดเป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม ประเภทฮอร์โมนต่ำมาก (Ultra low dose pills) เนื่องจากใน “เม็ดยาฮอร์โมน” มีปริมาณ Ethinyl estradiol ไม่เกิน 0.020 มิลลิกรัม ผลข้างเคียงจากฮอร์โมนเอสโตรเจน ไม่ว่าจะเป็นอาการคลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้า จึงพบได้น้อยมาก
แต่ก็อาจพบปัญหาเลือดออกกะปริบกะปรอยได้ โดยเฉพาะถ้ารับประทานไม่ตรงเวลาสม่ำเสมอ
ส่วนผลข้างเคียงจากฮอร์โมนโปรเจสติน เช่น สิว, หน้ามัน หรือขนดก ก็พบได้น้อย เพราะแม้ว่า Gestodene จะยังมีฤทธิ์แอนโดรเจนสูงอยู่เมื่อเทียบกับโปรเจสตินรุ่นที่ 3 ตัวอื่น ๆ แต่ปริมาณที่ใช้ก็น้อยมาก
Gestodene มีผล Antimineralocorticoid เมื่อศึกษาในสัตว์ทดลอง แต่ในมนุษย์ที่ใช้ยาคุมสูตรนี้กลับพบผลดังกล่าวน้อยมากหรือไม่มีเลย “คลาเรนซ์ 28” จึงไม่จัดเป็นยาคุมที่มีผลต้านการบวมน้ำ
ในอดีต เคยมีความกังวลว่า ภาวะน้ำหนักเกิน หรือมีค่าดัชนีมวลกาย (Body mass index; BMI) ตั้งแต่ 25 กิโลกรัมต่อตารางเมตรขึ้นไป อาจลดประสิทธิภาพในการยับยั้งการตกไข่ ทำให้เสี่ยงที่จะล้มเหลวในการป้องกันการตั้งครรภ์
แต่จนถึงปัจจุบัน หลักฐานส่วนใหญ่บ่งชี้ว่า ปัจจัยดังกล่าว ไม่ได้ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ ของยาเม็ดคุมกำเนิด หากรับประทานถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ
ผู้ที่มีน้ำหนักและ BMI ที่เกินเกณฑ์ จึงสามารถใช้ “คลาเรนซ์ 28” ได้ตามต้องการนะคะ
อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีค่า BMI > 30 kg/m2 ถ้าใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม มีความเสี่ยงที่จะเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism; VTE) ได้มากกว่าผู้ที่ไม่ใช้
ซึ่งแม้จะไม่ได้ถือเป็นข้อห้ามใช้ หากไม่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันร่วมด้วย แต่เพื่อความปลอดภัย ก็ควรเพิ่มความระมัดระวังให้มากขึ้น
หรืออาจพิจารณาทางเลือกอื่นแทนการใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม ในผู้ที่มีค่า BMI > 35 kg/m2
ความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน จากการใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม อาจแตกต่างกันไปตามโปรเจสตินที่ใช้ โดยพบว่า Gestodene เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดได้มากกว่า Levonorgestrel, Norethisterone หรือ Norgestimate
และความเสี่ยงก็ขึ้นกับปริมาณของเอสโตรเจนด้วยค่ะ ซึ่งยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมที่ใช้โปรเจสตินตัวเดียวกัน สูตรที่ใช้ Ethinyl estradiol น้อยกว่า มีแนวโน้มว่าความเสี่ยงจะต่ำกว่า
ดังนั้น หากจะใช้ยาคุมฮอร์โมนรวมที่มี Ethinyl estradiol และ Gestodene (หรือ ยาคุมสูตร EE/GSD) การเลือกยี่ห้อที่มี Ethinyl estradiol 0.02 มิลลิกรัม อย่างเช่น “คลาเรนซ์ 28” อาจเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ที่กังวล หรือต้องการลดความเสี่ยงดังกล่าว
แต่ผู้ที่มีโรคประจำตัว, ผู้ที่สูบบุหรี่ โดยเฉพาะถ้ามีอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไป, ผู้ที่ต้องการใช้เพื่อวัตถุประสงค์อื่น ๆ นอกเหนือจากการคุมกำเนิด หรือผู้ที่รับประทานยาหรือสมุนไพรใด ๆ อยู่ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้นะคะ
เพราะแม้จะมีปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนต่ำมาก แต่หากมีการใช้อย่างไม่เหมาะสมก็อาจเพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำ, เนื้องอกหรือมะเร็งบางชนิดที่สัมพันธ์กับฮอร์โมนเพศ หรือการเสียชีวิตด้วยโรคหลอดเลือดสมอง/โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดได้
และการใช้ร่วมกับยาหรือสมุนไพรบางอย่าง ก็อาจลดประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์
“คลาเรนซ์ 28” เป็นยาคุมสูตรเดียวกับ “เมลลิแอน อีดี” (Meliane ED) ผลิตและจัดจำหน่ายโดย บริษัทไทยนครพัฒนา จำกัด (Thai Nakorn Patana co.ltd) ราคาประมาณ 130 – 150 บาท แต่ปัจจุบันไม่มีจำหน่ายแล้ว โดยถูกยกเลิกทะเบียนตำรับยาเมื่อ 16 สิงหาคม 2566 เนื่องจากไม่มีการผลิต 2 ปีติดต่อกัน (2564 – 2565) ค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- FSRH Guideline: Combined Hormonal Contraception. Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare, January 2019. (Amended October 2023)
- FSRH Guideline: Overweight, Obesity & Contraception. Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare, April 2019.
- U.S. Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use. Centers for Disease Control and Prevention, 2016.
- Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, 5th edition. World Health Organization, 2015.
- ระบบตรวจสอบการอนุญาต – กระทรวงสาธารณสุข
