“ยาส” (Yaz) เป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมแบบ 28 เม็ดที่เป็น Extended-cycle 24/4 regimen หรือเรียกง่าย ๆ ว่ายาคุมสูตร 24/4
โดย 24 เม็ดแรกที่มีสีชมพูคือเม็ดยาฮอร์โมน ซึ่งมีตัวยาฮอร์โมนเอสโตรเจน Ethinyl estradiol เม็ดละ 0.02 มิลลิกรัม รวมกับฮอร์โมนโปรเจสติน Drospirenone เม็ดละ 3 มิลลิกรัม
ส่วน 4 เม็ดสุดท้ายที่มีสีขาวคือเม็ดยาหลอก หรืออาจเรียกว่าเม็ดแป้ง เนื่องจากไม่ได้มีตัวยาสำคัญใด ๆ
เมื่อรับประทานยาคุม “ยาส” เรียงตามลำดับ ก็จะทำให้ผู้ใช้ได้รับฮอร์โมนติดต่อกันในช่วง 24 วันแรก และมีช่วงปลอดฮอร์โมนใน 4 วันสุดท้ายของแผงนั่นเอง
ในแผงยาคุม “ยาส” จะมีตัวเลขลำดับการใช้ 1 – 28 ระบุไว้ทั้งสองด้าน อีกทั้งยังสามารถติดแถบสติกเกอร์ที่ระบุตัวย่อของวันในสัปดาห์ ไว้ที่ส่วนบนแผงของด้านที่เห็นเม็ดยา เพื่อช่วยให้ง่ายต่อการตรวจสอบประจำวันอีกด้วย จึงเป็นไปได้ยากที่จะรับประทานผิด หากผู้ใช้มีการตรวจสอบความถูกต้องทุก ๆ ครั้งก่อนรับประทาน
อย่างไรก็ตาม ถ้ารับประทาน “ยาส” ย้อนศร หรือใช้เม็ดยาผิดตำแหน่ง แล้วทำให้เม็ดยาหลอกถูกนำมาใช้แทนเม็ดยาฮอร์โมน (ใช้เม็ดสีขาวแทนเม็ดสีชมพู) ก็จะลดประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด
จึงต้องแก้ไขด้วยการรับประทานเม็ดยาฮอร์โมน (เม็ดสีชมพู) ทดแทนที่ขาดไป ให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้
แต่ถ้าใช้เม็ดยาฮอร์โมนสลับตำแหน่งกันเอง (ใช้เม็ดสีชมพูแทนเม็ดสีชมพู) หรือใช้เม็ดยาหลอกสลับกัน (ใช้เม็ดสีขาวแทนเม็ดสีขาว) ก็ไม่มีปัญหา เพราะประสิทธิภาพไม่ต่างกัน
จึงไม่ต้องแกะเม็ดยาในตำแหน่งที่ถูกต้องมารับประทานซ้ำอีก
- ตัวอย่างที่ 1 : รับประทานเม็ดยาผิดสี
สมมติว่าผู้ใช้เริ่มรับประทานยาคุมแผงนี้ในวันพุธ ก็จะติดแถบสติกเกอร์ที่ขึ้นต้นด้วย “พ.” (ตัวย่อของวันพุธ) ไว้ที่ด้านบนของแผง
ซึ่งวันพุธสุดท้ายของแผง จะตรงกับเม็ดสีชมพู (เม็ดยาฮอร์โมน) ในลำดับที่ 22
แต่ถ้ารับประทานผิด โดยแกะเม็ดสีขาว (เม็ดยาหลอก) ในลำดับที่ 28 มาใช้แทน ก็จะทำให้ไม่ได้รับฮอร์โมนในวันที่ควรจะได้รับ ซึ่งอาจลดประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด
จึงควรแก้ไขด้วยการรับประทานเม็ดที่ถูกต้องทันที หรือเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้
นั่นคือ ถ้ารู้ตัวก่อนที่จะถึงเวลารับประทานยาคุมเม็ดถัดไป ก็ให้แกะเม็ดสีชมพูในลำดับที่ 22 มารับประทานทันทีที่นึกได้ แล้วรอรับประทานเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ
หรือถ้าถึงเวลารับประทานยาคุมในวันพฤหัสบดีแล้ว ก็ให้แกะเม็ดสีชมพูในลำดับที่ 22 และ 23 มารับประทานพร้อมกัน จากนั้นก็รับประทานต่อวันละเม็ดตามปกติ
และเมื่อถึงวันอังคารสุดท้ายของแผง ซึ่งไม่มีเม็ดสีขาวในลำดับที่ 28 อยู่ในแผง เนื่องจากแกะไปใช้แล้วในวันพุธที่ผ่านมา ก็ให้เว้นว่างในวันนั้นนะคะ
การเว้นว่างดังกล่าว ก็ไม่ต่างจากการรับประทานเม็ดยาหลอก โดยถือเป็นช่วงปลอดฮอร์โมนนั่นเอง
แล้วจึงเริ่มรับประทานยาคุมแผงใหม่ในวันถัดมา ซึ่งจะตรงกับวันพุธเหมือนแผงเดิมค่ะ
หากรับประทานผิด 1 เม็ด และแก้ไขตามที่กล่าวไปข้างต้น ก็จะมีการขาดยาไม่เกิน 24 ชั่วโมง ซึ่งสำหรับยาคุม “ยาส” หากขาดยาไม่ถึง 48 ชั่วโมง ก็ถือว่ายังมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องนะคะ
- ตัวอย่างที่ 2 : รับประทานผิดเม็ด แต่เป็นสีเดียวกัน
เช่นเดียวกับตัวอย่างข้างต้น นั่นคือ ถ้าผู้ใช้เริ่มรับประทานยาคุมแผงนี้ในวันพุธ และติดแถบสติกเกอร์ที่ขึ้นต้นด้วย “พ.” (ตัวย่อของวันพุธ) ไว้ที่ด้านบนของแผง
เนื่องจากการเรียงลำดับของวันในสติกเกอร์ จะเรียงจากซ้ายไปขวา ดังนั้น ลำดับการใช้ยาคุม “ยาส” เมื่อมองจากด้านที่เห็นเม็ดยา ก็จะเรียงจากซ้ายไปขวาเหมือนกันทุกแถว
ถ้ารับประทานผิด โดยในวันพุธสัปดาห์ที่สามของแผง มีการแกะเม็ดสีชมพู (เม็ดยาฮอร์โมน) ในลำดับที่ 21 มาใช้แทนเม็ดสีชมพู (เม็ดยาฮอร์โมน) ในลำดับที่ 15
ในกรณีนี้ ไม่มีปัญหาค่ะ เนื่องจากเม็ดยาทั้งสองมีสีเดียวกัน โดยเป็นเม็ดยาฮอร์โมนเหมือนกัน จึงไม่ต้องแกะเม็ดยาในตำแหน่งที่ถูกต้องมารับประทานซ้ำอีก
ในวันพฤหัสบดี, ศุกร์, เสาร์, อาทิตย์ และจันทร์ ก็ให้รับประทานเม็ดยาในลำดับที่ 16, 17, 18, 19 และ 20 ตรงตามวันที่ระบุไว้ในสติกเกอร์ เพื่อให้สามารถตรวจสอบประจำวันได้ง่าย
แต่เมื่อถึงวันอังคาร ซึ่งไม่มีเม็ดสีชมพูในลำดับที่ 21 อยู่ในแผง เนื่องจากแกะไปใช้แล้วในวันพุธที่ผ่านมา ก็ให้แกะเม็ดสีชมพูในลำดับที่ 15 มาใช้แทน
จากนั้น ก็รับประทานเม็ดยาในแถวที่ 4 ต่อตามลำดับปกตินะคะ
และในกรณีที่รับประทานเม็ดสีขาวแทนเม็ดสีขาวด้วยกัน เช่น ในวันเสาร์สุดท้ายของแผง แทนที่จะรับประทานเม็ดสีขาวในลำดับที่ 25 ก็กลับรับประทานผิด โดยแกะเม็ดสีขาวในลำดับที่ 28 มารับประทานแทน
ก็ไม่มีปัญหา และสามารถแก้ไขในลักษณะเดียวกันได้ค่ะ เช่น ในวันอาทิตย์และจันทร์ ก็รับประทานเม็ดสีขาวในลำดับที่ 26 และ 27 ให้ตรงตามวันที่ระบุไว้ในสติกเกอร์
ส่วนวันอังคารสุดท้ายของแผง ซึ่งไม่มีเม็ดสีขาวในลำดับที่ 28 อยู่ในแผง เนื่องจากแกะไปใช้แล้วในวันเสาร์ที่ผ่านมา ก็ให้แกะเม็ดสีขาวในลำดับที่ 25 มาใช้แทน
