เริ่มเผยแพร่ 1 มิถุนายน 2023
ปรับปรุงล่าสุด 12 พฤศจิกายน 2023
ยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ด ที่มีจำหน่ายในประเทศไทยในปัจจุบัน ได้แก่ “เมเปิ้ล ฟอร์ท” (Maple forte), “แทนซี วัน” (Tansy one), “มาดอนน่า วัน” (Madonna one), “รีโวค-1.5” (Revoke-1.5) และ “โพสต์ 1 ฟอร์ต” (Post 1 forte) เป็นยาคุมฉุกเฉินชนิดตัวยาลีโวนอร์เจสเทรล (Levonorgestrel)
โดยมีตัวยาสำคัญเม็ดละ 1.5 มิลลิกรัมเท่ากันทั้ง 5 ยี่ห้อ ดังนั้น ประสิทธิภาพ, ผลข้างเคียง และวิธีใช้ จึงไม่แตกต่างกันเลยนะคะ
แต่ในส่วนราคา อาจมีความแตกต่างกันบ้าง ขึ้นอยู่กับการกำหนดของบริษัทยาและพื้นที่จำหน่าย
 |
ยี่ห้อ : โพสต์ 1 ฟอร์ต (Post 1 forte) การขึ้นทะเบียนยา : ยาที่ผลิตภายในประเทศ ราคา : 40 – 50 บาท |
 |
ยี่ห้อ : เมเปิ้ล ฟอร์ท (Maple forte) การขึ้นทะเบียนยา : ยาที่ผลิตภายในประเทศ ราคา : 50 – 70 บาท |
 |
ยี่ห้อ : มาดอนน่า วัน (Madonna one) การขึ้นทะเบียนยา : ยาที่ผลิตภายในประเทศ ราคา : 50 – 70 บาท |
|
ยี่ห้อ : รีโวค-1.5 Revoke-1.5) การขึ้นทะเบียนยา : ยานำเข้าจากต่างประเทศ ราคา : 50 – 70 บาท |
 |
ยี่ห้อ : แทนซี วัน (Tansy one) การขึ้นทะเบียนยา : ยานำเข้าจากต่างประเทศ ราคา : 60 – 90 บาท |
วิธีใช้ที่ระบุไว้ในเอกสารกำกับยา คือ “รับประทานครั้งละ 1 เม็ด ให้เร็วที่สุดภายใน 72 ชั่วโมง หลังจากมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน หรือมีการคุมกำเนิดที่ผิดพลาดหรือสงสัยว่าผิดพลาด”
และบางยี่ห้อ อาจมีการแนะนำเพิ่มเติมว่า ควรใช้ภายในเวลาเท่าไหร่ จึงจะทำให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด เช่น ทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ หรือ ภายใน 12 ชั่วโมง หรือ ภายใน 24 ชั่วโมง ซึ่งแม้ข้อความที่ใช้จะไม่ตรงกัน แต่โดยหลักการแล้วก็ไม่ต่างกันค่ะ นั่นคือ ยิ่งรับประทานได้เร็วเท่าไหร่ก็ยิ่งดี
การแนะนำให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินชนิดตัวยาลีโวนอร์เจสเทรล ในขนาด 1.5 มิลลิกรัม ครั้งเดียว ภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ เป็นไปตามแนวทางของสมาคมสูตินรีแพทย์ของประเทศสหรัฐอเมริกา (American College of Obstetricians and Gynecologists; ACOG), คณะอนามัยเจริญพันธุ์และสุขภาวะทางเพศ สหราชอาณาจักร (Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare; FSRH) และ International Consortium for Emergency Contraception (ICEC)
ในขณะที่ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค สหรัฐอเมริกา (Centers for Disease Control and Prevention; CDC), องค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) และ สมาคมกุมารแพทย์แห่งสหรัฐอเมริกา (American Academy of Pediatrics; AAP) แนะนำว่า สามารถรับประทานได้ภายใน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์
ดังนั้น หากใช้ “เมเปิ้ล ฟอร์ท”, “แทนซี วัน”, “มาดอนน่า วัน”, “รีโวค-1.5” หรือ โพสต์ 1 ฟอร์ต” ไม่ทันภายใน 72 ชั่วโมง แต่ยังไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ ก็ยังสามารถรับประทานได้
อย่างไรก็ตาม ยิ่งล่าช้า ประสิทธิภาพในการป้องกันก็ยิ่งลดลง โดยเฉพาะเมื่อเกิน 96 ชั่วโมงแรกหลังมีเพศสัมพันธ์ไปแล้ว
และแม้ว่ายาคุมฉุกเฉินจะใช้สะดวก, หาซื้อได้ง่าย และมีราคาไม่แพง แต่ก็อย่ามองข้ามความจริงที่ว่า ยาคุมฉุกเฉินมีประสิทธิภาพต่ำกว่าวิธีคุมกำเนิดมาตรฐานนะคะ
ต่อให้รับประทานยาคุมฉุกเฉินทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ หรือจะใช้เร็วเพียงใดก็ตาม แต่ความเสี่ยงที่จะป้องกันล้มเหลวจนเกิดการตั้งครรภ์ไม่พร้อม ก็ยังสูงกว่าวิธีคุมกำเนิดมาตรฐานหลายเท่า
จึงไม่ควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินเพียงเพราะไม่อยากใส่ถุงยางอนามัย หรือเพียงเพราะไม่อยากใช้ยาคุมรายเดือน
แต่ควรใช้เฉพาะในกรณีที่ฉุกเฉิน เช่น ถูกข่มขืน หรือเมื่อเกิดความผิดพลาดจากวิธีคุมกำเนิดที่ใช้อยู่ เช่น ถุงยางฉีกขาด หรือลืมรับประทานยาคุมรายเดือนแล้วทำให้ไม่มีผลป้องกันจากยาคุมที่ใช้
สำหรับยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด ได้แก่ “โพสตินอร์” (Postinor), “มาดอนน่า” (Madonna), “แมรี่ พิงค์” (Mary pink), “แอปคาร์ นอร์แพก” (ABCA Norpak), “เลดี้นอร์” (Ladynore), “แจนนี่” (Janny) หรือ “เอ-โพสน็อกซ์” (A-Posnox) มีตัวยาสำคัญเป็นลีโวนอร์เจสเทรลอยู่เม็ดละ 0.75 มิลลิกรัม เมื่อรวมกัน 2 เม็ดจึงเท่ากับ 1.5 มิลลิกรัมนั่นเอง
การรับประทานยาคุมฉุกเฉินชนิดตัวยาลีโวนอร์เจสเทรลในขนาด 1.5 มิลลิกรัมครั้งเดียว อาจพบปัญหาปวดศีรษะ, คัดตึงเต้านม หรือประจำเดือนมามาก ได้มากกว่าการรับประทานครั้งละ 0.75 มิลลิกรัม 2 ครั้ง ห่างกัน 12 ชั่วโมง แต่ผลข้างเคียงในภาพรวมไม่ได้แตกต่างกัน อีกทั้งยังใช้สะดวก และมีแนวโน้มที่จะให้ผลป้องกันที่ดีกว่าค่ะ
ดังนั้น หากจำเป็นจะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉิน จึงควรรับประทานแบบครบขนาดในครั้งเดียว และใช้ให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ ภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ หรืออย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์นะคะ
โดยอาจเลือกใช้ยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ดอย่าง “เมเปิ้ล ฟอร์ท”, “แทนซี วัน”, “มาดอนน่า วัน”, “รีโวค-1.5” และ “โพสต์ 1 ฟอร์ต” ซึ่งรับประทานเม็ดเดียวครั้งเดียว
หรือจะใช้ยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด อย่าง “โพสตินอร์”, “มาดอนน่า”, “แมรี่ พิงค์”, “แอปคาร์ นอร์แพก”, “เลดี้นอร์”, “แจนนี่” และ “เอ-โพสน็อกซ์” โดยรับประทาน 2 เม็ดพร้อมกันในครั้งเดียวก็ได้ค่ะ
