เริ่มเผยแพร่
ปรับปรุงล่าสุด
“เอ็กซ์ลูตอน” (Exluton) เป็นยาคุมแบบ 28 เม็ด ซึ่งทุกเม็ดก็คือ “เม็ดยาฮอร์โมน” โดยมีตัวยาฮอร์โมนโปรเจสตินที่มีชื่อว่า Lynestrenol อยู่เม็ดละ 0.5 มิลลิกรัม เหมือนกันทั้งหมด
“เอ็กซ์ลูตอน” เป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว (Progestin-only pills) โดยอาจแยกย่อยเป็นประเภทฮอร์โมนต่ำ (Low-dose progestin-only pills หรือ Minipills)
เนื่องจากมีเฉพาะฮอร์โมนโปรเจสติน จึงเป็นทางเลือกในการคุมกำเนิดสำหรับผู้ที่ต้องหลีกเลี่ยงการใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน หรือทนผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากฮอร์โมนเอสโตรเจนไม่ได้ ไม่ว่าจะเป็นอาการคลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้า
อย่างไรก็ตาม อาจพบอาการคลื่นไส้, อาเจียน และปวดศีรษะ จากการใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยวอย่าง “เอ็กซ์ลูตอน” ได้เช่นกัน แต่พบได้น้อยและไม่รุนแรง
ยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว ไม่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพของน้ำนม, ปริมาณน้ำนม หรือระยะเวลาการให้นม จึงมักถูกแนะนำจนกลายเป็นภาพจำว่า “เอ็กซ์ลูตอน” เป็นยาคุมที่ใช้ในระหว่างให้นมบุตร ซึ่งแท้จริงแล้ว หญิงทั่วไปก็สามารถใช้ได้เช่นกันนะคะ
โดยยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว ถือเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่ายาคุมชนิดฮอร์โมนรวม สำหรับผู้ที่มีน้ำหนักเกิน/อ้วน, มีอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไปและสูบบุหรี่ หรือมีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ เนื่องจากไม่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism; VTE)
แต่ผลข้างเคียงเด่น ๆ ของยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว ก็คือ การมีเลือดออกกะปริบกะปรอย, ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือไม่มีประจำเดือนค่ะ ซึ่งแม้ว่าโดยทั่วไปจะไม่มีอันตรายต่อสุขภาพ (ถ้าเลือดไม่ได้ออกมาในปริมาณมากผิดปกติ, มาต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน หรือมาบ่อยครั้งจนเกินไป) แต่ก็ทำให้ยาคุมชนิดนี้ไม่ได้รับความนิยมในกลุ่มที่ไม่มีข้อจำกัดการใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน
นอกจากนี้ Lynestrenol ซึ่งเป็นโปรเจสตินรุ่นที่ 1 ก็มีฤทธิ์แอนโดรเจนสูง จึงอาจพบปัญหาสิว, หน้ามัน หรือขนดกได้
น้ำหนักที่มาก หรือค่าดัชนีมวลกาย (Body mass index; BMI) ที่เกินเกณฑ์มาตรฐาน ไม่ได้ลดประสิทธิภาพของยาคุมชนิดฮอร์โมนเดี่ยว จึงไม่ต้องเพิ่มขนาดการใช้ แต่ควรรับประทานให้ตรงเวลาอย่างเคร่งครัด
โดยเฉพาะยาคุมสูตร Lynestrenol ซึ่งมีเวลาออกฤทธิ์สั้น หากรับประทาน “เอ็กซ์ลูตอน” ช้าเกิน 3 ชั่วโมง ก็จะไม่มีผลคุมกำเนิดที่ต่อเนื่องแล้ว
แม้ยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยวจะมีความปลอดภัยสูง แต่สำหรับผู้ป่วย, มีประวัติการเจ็บป่วย หรือรับประทานยาและสมุนไพรใด ๆ อยู่ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้นะคะ
เพราะการใช้ในผู้ที่ป่วย หรือมีประวัติการเจ็บป่วยบางอย่าง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง, โรคหัวใจขาดเลือด, มะเร็งเต้านม, ตับแข็งระยะท้าย, มะเร็งเซลล์ตับ ก็อาจทำให้อาการของโรครุนแรงมากขึ้น หรือเพิ่มความเสี่ยงที่จะเสียชีวิตได้
และการใช้ร่วมกับยาหรือสมุนไพรบางอย่าง ก็อาจลดประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์
“เอ็กซ์ลูตอน” เป็นยาคุมที่ผลิตในประเทศเนเธอร์แลนด์ ในปัจจุบัน นำเข้ามาจำหน่ายในประเทศไทยโดย บริษัทออร์กานอน ประเทศไทย จำกัด (Organon Thailand Ltd.)
อย่างไรก็ตาม ยาคุมรุ่นเดิม ที่นำเข้าโดย บริษัท เอ็มเอสดี ประเทศไทย จำกัด (MSD Thailand Ltd.) อาจมีตกค้างอยู่ในบางพื้นที่ ซึ่งหากว่ายังไม่หมดอายุ ก็สามารถใช้ได้เช่นกันนะคะ
|
เอ็กซ์ลูตอน (รูปแบบเดิม) ลูกศรและตัวย่อระบุลำดับ จะอยู่ด้านหลังของแผง |
เอ็กซ์ลูตอน (โฉมใหม่) ลูกศรและตัวย่อระบุลำดับ จะอยู่ด้านหน้าของแผง |
และแม้ว่าจะเปลี่ยนบริษัทผู้นำเข้า รวมถึงมีการเปลี่ยนแปลงรูปลักษณ์ในแผงยา แต่ “เอ็กซ์ลูตอน” ยังมีราคาเท่าเดิม คือประมาณ 110– 140 บาทค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- FSRH Guideline: Progestogen – only Pills. Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare, August 2022. (Amended July 2023)
- U.S. Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use. Centers for Disease Control and Prevention, 2016.
- Shoupe D. The Progestin Revolution: progestins are arising as the dominant players in the tight interlink between contraceptives and bleeding control. Contracept Reprod Med. 2021 Jan 7;6(1):3.
