“เอ็กซ์ลูตอน” (Exluton) เป็นยาคุมรายเดือนแบบ 28 เม็ด ชนิดฮอร์โมนเดี่ยว ซึ่งแต่ละเม็ดจะมีตัวยาไลเนสทรีนอล (Lynestrenol; LYN) อยู่เม็ดละ 0.5 มิลลิกรัม
นั่นคือ ทุก ๆ เม็ดในแผงเป็นเม็ดยาฮอร์โมนนะคะ ไม่มีเม็ดยาหลอกหรือเม็ดแป้งอยู่เลย
“เอ็กซ์ลูตอน” เป็นยาคุมที่มีเฉพาะฮอร์โมนโปรเจสติน (Progestin-only pills) ซึ่งบางแหล่งข้อมูลก็แบ่งกลุ่มย่อยอีกเป็นประเภทฮอร์โมนต่ำ (Low-dose progestin-only pills หรือ Minipills)
ถือเป็นทางเลือกในการคุมกำเนิดสำหรับผู้ที่ต้องหลีกเลี่ยงการใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน หรือทนผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากฮอร์โมนเอสโตรเจนไม่ได้ ไม่ว่าจะเป็นอาการคลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้า
อย่างไรก็ตาม อาจพบอาการคลื่นไส้, อาเจียน และปวดศีรษะ จากการใช้ “เอ็กซ์ลูตอน” ได้บ้างในผู้ใช้บางรายค่ะ
ผลข้างเคียงเด่นของยาคุมชนิดฮอร์โมนเดี่ยว ก็คือ มีเลือดออกกะปริบกะปรอย, ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือไม่มีประจำเดือน
ซึ่งแม้จะไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ (ถ้าปริมาณเลือดที่ออกไม่ได้มากผิดปกติ, ไม่ได้มาต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน หรือไม่ได้มาบ่อยครั้งจนเกินไป) แต่ผลข้างเคียงดังกล่าวก็มักจะสร้างความรำคาญใจให้กับผู้ใช้
และเนื่องจาก Lynestrenol เป็นโปรเจสตินที่มีฤทธิ์แอนโดรเจน จึงอาจพบปัญหาสิว, หน้ามัน หรือขนดกได้
“เอ็กซ์ลูตอน” อาจมีภาพจำว่าเป็นยาคุมสำหรับหญิงที่ให้นมบุตร เนื่องจากไม่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพของน้ำนม, ปริมาณน้ำนม หรือระยะเวลาการให้นม
แต่ก็สามารถใช้คุมกำเนิดในผู้หญิงทั่วไปได้เช่นกันนะคะ
ยาคุมชนิดฮอร์โมนโปรเจสตินเดี่ยว ไม่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism; VTE) จึงเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่ายาคุมชนิดฮอร์โมนรวม สำหรับผู้ที่มีน้ำหนักเกิน/อ้วน, มีอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไปและสูบบุหรี่ หรือมีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ
อีกทั้ง น้ำหนักที่มาก หรือค่าดัชนีมวลกาย (Body mass index; BMI) ที่เกินเกณฑ์มาตรฐาน ไม่ทำให้ประสิทธิภาพของยาคุมลดลง จึงรับประทานในขนาดปกติได้ค่ะ
แต่ควรใช้ให้ตรงเวลาอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะยาคุมสูตร Lynestrenol อย่าง “เอ็กซ์ลูตอน” ซึ่งมีเวลาออกฤทธิ์สั้น เพราะหากรับประทานช้าเกิน 3 ชั่วโมง ก็จะไม่ให้ผลคุมกำเนิดต่อเนื่องแล้ว
แม้จะมีความปลอดภัยสูง แต่หากมีโรคประจำตัว หรือรับประทานยาและสมุนไพรใด ๆ อยู่ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาความเหมาะสมก่อนใช้ “เอ็กซ์ลูตอน” นะคะ
เพราะหากใช้ในผู้ป่วย หรือผู้ที่มีประวัติการเจ็บป่วยบางอย่าง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง, โรคหัวใจขาดเลือด, มะเร็งเต้านม, ตับแข็งระยะท้าย, มะเร็งเซลล์ตับ ก็อาจทำให้อาการของโรครุนแรงมากขึ้น หรือเพิ่มความเสี่ยงที่จะเสียชีวิต
นอกจากนี้ ยาหรือสมุนไพรบางอย่าง ก็อาจลดประสิทธิภาพของยาคุมได้หากต้องใช้ร่วมกัน
“เอ็กซ์ลูตอน” ผลิตโดย N.V. Organon ในเนเธอร์แลนด์ และนำเข้ามาในประเทศไทยโดยบริษัทออร์กานอน ประเทศไทย จำกัด (Organon Thailand Ltd.) มีราคาประมาณ 110 – 140 บาทค่ะ
