“คลาเรนซ์” (Clarenz) เป็นยาคุมรายเดือนชนิดฮอร์โมนรวมแบบ 21 เม็ด โดยมีตัวยาเอทธินิล เอสตราไดออล (Ethinyl estradiol; EE) เม็ดละ 0.020 มิลลิกรัม และเจสโตดีน (Gestodene; GSD) เม็ดละ 0.075 มิลลิกรัม
และยังมียาคุมแบบ 28 เม็ด ในชื่อ “คลาเรนซ์ 28” (Clarenz 28) ซึ่งมีเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ดเท่ากันกับ คลาเรนซ์” แต่เพิ่มเม็ดยาหลอกมาอีก 7 เม็ด เพื่อให้ใช้แทนการเว้นว่าง 7 วัน
“คลาเรนซ์” จัดอยู่ในกลุ่มของยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม ประเภทฮอร์โมนต่ำมาก (Ultra low dose pills) เนื่องจากมีปริมาณ Ethinyl estradiol ไม่เกิน 0.020 มิลลิกรัม ผลข้างเคียงจากเอสโตรเจน เช่น คลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้า จึงพบได้น้อย
แต่ก็อาจมีเลือดออกกะปริบกะปรอยได้ โดยเฉพาะถ้ารับประทานไม่ตรงเวลาสม่ำเสมอ
แม้ว่า Gestodene จะมีฤทธิ์แอนโดรเจน แต่ปริมาณที่ใช้ใน “คลาเรนซ์” ก็ต่ำมาก ปัญหาสิว, หน้ามัน หรือขนดก จึงพบได้น้อยเช่นกัน
ส่วนผล Antimineralocorticoid จากการศึกษาในสัตว์ทดลอง เมื่อนำมาใช้ในมนุษย์กลับพบน้อยมากหรือไม่มีเลย จึงไม่จัดเป็นยาคุมที่มีผลต้านการบวมน้ำ
ในอดีต เคยมีความกังวลว่า ภาวะน้ำหนักเกิน หรือมีค่าดัชนีมวลกาย (Body mass index; BMI) ตั้งแต่ 25 กิโลกรัมต่อตารางเมตรขึ้นไป อาจลดประสิทธิภาพในการยับยั้งการตกไข่ จึงเสี่ยงที่ยาคุมในกลุ่มฮอร์โมนต่ำมากจะใช้ไม่ได้ผล
แต่จนถึงปัจจุบัน หลักฐานส่วนใหญ่บ่งชี้ว่า ปัจจัยดังกล่าว ไม่ได้ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ หากรับประทานยาคุมถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ
ผู้ที่มีน้ำหนักเกินจึงสามารถใช้ “คลาเรนซ์” ได้ โดยไม่ต้องกังวลเรื่องของประสิทธิภาพนะคะ
แต่การใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม อาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism; VTE) ได้ค่ะ
ซึ่งผู้ที่อยู่ในเกณฑ์อ้วนมาก หรือมีค่าดัชนีมวลกาย (Body mass index; BMI) ตั้งแต่ 30 กิโลกรัมต่อตารางเมตรขึ้นไป จะยิ่งมีความเสี่ยงมากขึ้น
โดยยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมที่ใช้ Gestodene อาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดได้มากกว่า Levonorgestrel, Norethisterone และ Norgestimate
หรือถ้ามีโปรเจสตินเหมือนกัน สูตรที่ใช้ Ethinyl estradiol น้อยลง ก็มีแนวโน้มที่ความเสี่ยงจะต่ำกว่า
แม้แนวทางขององค์การอนามัยโลก (WHO), ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค สหรัฐอเมริกา (CDC) และคณะอนามัยเจริญพันธุ์และสุขภาวะทางเพศ สหราชอาณาจักร (FSRH) ไม่ได้ห้ามใช้ในคนอ้วน ถ้าไม่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันร่วมด้วย
แต่เพื่อความปลอดภัย ก็ควรเพิ่มความระมัดระวังในการเลือกสูตรยาคุมที่เหมาะสม หรืออาจพิจารณาทางเลือกอื่นแทนการใช้ยาคุมฮอร์โมนรวม โดยเฉพาะผู้ที่มีค่า BMI > 35 kg/m2
“คลาเรนซ์” จึงเป็นทางเลือกในการคุมกำเนิดสำหรับผู้ที่ต้องการลดผลข้างเคียงจากการใช้ยาคุมฮอร์โมนรวมรุ่นเก่า หรือยาคุมสูตร EE/GSD ที่มีปริมาณฮอร์โมนสูงกว่า
อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีโรคประจำตัว, ผู้ที่ใช้ยาหรือสมุนไพรใด ๆ อยู่, ผู้ที่สูบบุหรี่และมีอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไป รวมถึงผู้ที่ต้องการใช้เพื่อวัตถุประสงค์อื่น ๆ นอกเหนือจากการคุมกำเนิด ก็ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้นะคะ
“คลาเรนซ์” ผลิตและจัดจำหน่ายโดย บริษัทไทยนครพัฒนา จำกัด (Thai Nakorn Patana co.ltd) ราคาประมาณ 130 – 150 บาท แต่ปัจจุบันไม่มีใช้แล้ว โดยระบบตรวจสอบการอนุญาตของคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ระบุว่ามีการยกเลิกทะเบียนตำรับยานี้ไปเมื่อ 16 สิงหาคม 2566 ค่ะ
