ใช้ยาคุมแบบ 28 เม็ดอยู่ แต่หลังจากรับประทานเม็ดที่ 21 ไปแล้ว 30 นาที ได้อาเจียนออกมา จะต้องรับประทานเม็ดที่ 22 ซึ่งเป็นเม็ดยาหลอก ทดแทนหลังอาเจียนเม็ดยาฮอร์โมนหรือไม่
ยาคุม 28 เม็ดที่มีการใช้อยู่ในประเทศไทยในปัจจุบัน มีหลากหลายรูปแบบค่ะ
เช่น ยาคุมสูตร 24/4 ซึ่งในแผงจะมีเม็ดยาฮอร์โมน 24 เม็ดและเม็ดยาหลอก 4 เม็ด ได้แก่ “ยาส”, “ซินโฟเนีย”, “เฮอร์ซ”, “มินิดอซ”, “ไมนอซ” และ “สลินดา”
ยาคุมที่มีเม็ดยาฮอร์โมน 28 เม็ด ไม่มีเม็ดยาหลอกอยู่ในแผง ได้แก่ “เอ็กซ์ลูตอน”, “เดลิต้อน” และ “ซีราเซท”
ยาคุมที่แบ่งฮอร์โมนเป็นสี่ระดับ (Quadriphasic pill) ได้แก่ “ไคลรา” ซึ่งมีเม็ดยาฮอร์โมน 26 เม็ด โดยเป็น 4 กลุ่มตามปริมาณฮอร์โมน และเม็ดยาหลอก 2 เม็ดซึ่งไม่มีตัวยาสำคัญใด ๆ
และยาคุมสูตร 21/7 ซึ่งเป็นที่รู้จักกันแพร่หลาย จนกลายเป็นภาพจำของยาคุม 28 เม็ด โดยในแผงจะมีเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ดและเม็ดยาหลอก 7 เม็ด
ในแผงยาคุม 28 เม็ดสูตร 21/7 เกือบทุกยี่ห้อ จะจัดเรียงเม็ดยาฮอร์โมนอยู่ในลำดับที่ 1 – 21 ส่วนเม็ดยาหลอกอยู่ในลำดับที่ 22 – 28 (ยกเว้น “ไมโครไกนอน 30 ทว.” ซึ่งเม็ดแรกที่เริ่มใช้อาจไม่ใช่เม็ดยาฮอร์โมนเสมอไป)
เมื่อรับประทานจนครบ 28 เม็ด ก็จะทำให้ได้รับฮอร์โมนต่อเนื่องกันใน 21 วันแรก ตามด้วยช่วงปลอดฮอร์โมนใน 7 วันสุดท้าย
เมื่อใช้แผงเดิมหมดแล้วก็ต่อแผงใหม่ในวันถัดมาได้เลย ไม่ต้องเว้นว่างเพิ่มอีก และไม่ต้องรอให้ประจำเดือนหายดีก่อน
หากอาเจียนภายใน 2 ชั่วโมง1 หรือภายใน 3 ชั่วโมง2 หลังจากรับประทานเม็ดที่ 21 (ซึ่งเป็นเม็ดยาฮอร์โมนเม็ดสุดท้ายของแผง) การดูดซึมยาจะยังไม่เสร็จสมบูรณ์ และถือว่าไม่ได้รับฮอร์โมนในวันนี้นะคะ
ถ้าไม่มีการแก้ไขใด ๆ เลย แล้วรอรับประทานเม็ดที่ 22 – 28 (ซึ่งเป็นเม็ดยาหลอก) ต่อวันละเม็ดตามลำดับ ก็จะทำให้รอบการใช้ยาคุมแผงนี้ มีช่วงที่ได้รับฮอร์โมน 20 วันและช่วงปลอดฮอร์โมน 8 วันค่ะ
แต่การใช้ยาคุมสูตร 21/7 ควรจะมีช่วงปลอดฮอร์โมน 7 วัน หากมีช่วงปลอดฮอร์โมนนานขึ้นเป็น 8 วัน แม้ว่าเมื่อต่อแผงใหม่ไปแล้วจะถือว่ายังมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง (เพราะยังไม่นานเกินกรอบเวลายืดหยุ่นสำหรับยาคุมประเภทฮอร์โมนรวม) แต่ก็อาจทำให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลงนะคะ
จากกรณีตัวอย่างที่ใช้ยาคุมแบบ 28 เม็ด สูตร 21/7 อยู่ แล้วอาเจียนหลังจากรับประทานเม็ดที่ 21 ไปแล้ว 30 นาที ก็ควรจะรับประทานเม็ดที่ 22 ทันทีที่ทำได้ ส่วนเม็ดยาหลอกที่เหลืออีก 6 เม็ด (เม็ดที่ 23 – 28) ก็ให้รอรับประทานวันละเม็ดตามลำดับ หมดแผงนี้แล้วก็ต่อแผงใหม่ในวันถัดมา และถือว่ามีผลคุมกำเนิดที่ต่อเนื่องกัน
การรับประทานเม็ดที่ 22 ในวันเดียวกันกับที่อาเจียนเม็ดที่ 21 ไม่ใช่เพื่อชดเชยฮอร์โมนที่เสียไปเพราะอาเจียน แต่เพื่อป้องกันไม่ให้มีช่วงปลอดฮอร์โมนที่นานเกิน 7 วันค่ะ
และเนื่องจากเม็ดที่ 22 ของยาคุมสูตร 21/7 ไม่ได้มีตัวยาฮอร์โมนอยู่แล้ว ดังนั้น จะไม่รับประทานเม็ดที่ 22 หลังอาเจียนเม็ดที่ 21 ก็ได้ แต่ให้รับประทานเม็ดยาหลอกต่ออีกแค่ 6 วัน หรือทิ้งแผงเดิมแล้วเว้นว่างต่ออีก 6 วันแทนนะคะ
ไม่ว่าจะเลือกวิธีใด ก็ทำให้รอบการใช้ยาคุมแผงนี้ มีช่วงที่ได้รับฮอร์โมน 20 วันและช่วงปลอดฮอร์โมน 7 วันนั่นเองค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- Selected Practice Recommendations for Contraceptive Use, 3rd edition. Geneva: World Health Organization; 2016.
- FSRH Guideline: Combined Hormonal Contraception, January 2019 (Amended November 2020).
