ต่อยาคุมแบบ 21 เม็ดแผงที่สอง ในวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน แต่ถ้านับวันเว้นว่างแล้วก็เกิน 7 วัน หลังรับประทาน 2 วันก็มีเพศสัมพันธ์หลั่งใน และสวนล้างช่องคลอดทันทีหลังเสร็จกิจ แบบนี้จะมีโอกาสท้องหรือเปล่า
เพื่อให้มั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์อยู่ จึงมักจะแนะนำให้เริ่มรับประทานยาคุมแผงแรก ภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน
และหากใช้ทันช่วงเวลานี้ ก็จะมีประสิทธิภาพยับยั้งการตกไข่ในรอบเดือนนั้นเลย จึงถือว่าคุมกำเนิดได้ทันทีค่ะ
เมื่อรับประทานยาคุมแบบ 21 เม็ดแผงเดิมหมดแล้ว ก็ให้เว้นว่าง 7 วันเพื่อเป็นช่วงปลอดฮอร์โมน แล้วต่อแผงใหม่ในวันที่ 8 ของการเว้นว่างนะคะ
ประจำเดือนจะมาในช่วงปลอดฮอร์โมน โดยมักจะมาประมาณวันที่ 3 – 4 ของการเว้นว่าง หรืออาจคลาดเคลื่อนไปบ้างเล็กน้อย
อ้างอิงจาก Trussell J. Contraceptive Technology, 2018. การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดตามปกติ (Typical use) มีโอกาสตั้งครรภ์ 7% ส่วนการใช้อย่างสมบูรณ์แบบ (Perfect use) มีโอกาสตั้งครรภ์เพียงแค่ 0.3% จะเห็นได้ว่า มีความเสี่ยงน้อยมากที่จะตั้งครรภ์ โดยเฉพาะถ้ารับประทานยาคุมอย่างถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ
และเมื่อมั่นใจว่าไม่ตั้งครรภ์ จึงไม่ต้องสนใจว่าวันที่เริ่มรับประทานแผงใหม่ จะตรงกับวันที่เท่าไหร่ของการมีประจำเดือนค่ะ
แต่ถ้ามีช่วงปลอดฮอร์โมนนานเกินไป ประสิทธิภาพในการยับยั้งการตกไข่ก็อาจลดลง ซึ่งหากมีไข่ตกแล้วมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน ก็เสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้
หลังใช้ยาคุมแบบ 21 เม็ดแผงเดิมหมดแล้ว และต้องการต่อยาคุมแผงใหม่ จึงไม่ควรจะเว้นว่างนานเกิน 7 วันนะคะ
จากกรณีตัวอย่าง เมื่อเว้นว่างเกิน 7 วัน ก็ถือว่ามีการต่อยาคุมแผงใหม่ช้านั่นเองค่ะ
อย่างไรก็ตาม ยาคุมแบบ 21 เม็ดเป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม ซึ่งยืดหยุ่นให้สามารถต่อแผงใหม่ช้ากว่าปกติได้ โดยกำหนดกรอบเวลาไว้ที่ 48 หรือ 72 ชั่วโมง (จำนวนชั่วโมงจะขึ้นกับแหล่งอ้างอิง และ/หรือ ปริมาณฮอร์โมนของยาคุมที่ใช้)
ดังนั้น นับจากเวลาที่ควรจะเริ่มใช้ยาคุมแผงที่สอง ไปหาเวลาที่ได้รับประทานจริง ถ้าห่างกันไม่ถึง 48 ชั่วโมง (หรือ 72 ชั่วโมงในบางกรณี) ก็ยังถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง จึงสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ตามปกติ โดยประสิทธิภาพอาจลดลงเมื่อเทียบกับผู้ที่ใช้ยาคุมถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ
แต่ถ้าห่างกันตั้งแต่ 48 ชั่วโมง (หรือ 72 ชั่วโมงในบางกรณี) ขึ้นไป จะถือว่าไม่มีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องแล้ว จึงควรงดมีเพศสัมพันธ์ หรือให้ใช้ถุงยางอนามัยป้องกันทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ไปจนกว่าจะรับประทานยาคุมแผงนี้ติดต่อกันครบ 7 วัน
และเนื่องจากการสวนล้างช่องคลอดหลังมีเพศสัมพันธ์ ไม่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ ดังนั้น ถ้าต่อยาคุมช้าเกินกรอบเวลายืดหยุ่น และมีเพศสัมพันธ์หลั่งในไปแล้วก่อนที่จะใช้ยาคุมแผงใหม่ติดต่อกันครบ 7 วัน ถือว่ามีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์นะคะ
หากมีความเสี่ยงดังกล่าว ก็ควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินทันที หรือเร็วที่สุดที่ทำได้ ภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ หรืออย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ค่ะ
เอกสารอ้างอิง
- Trussell J, Aiken ARA, Mickes E, Guthrie K. Efficacy, Safety, and Personal Considerations. In: Contraceptive Technology, 21st ed, Hatcher RA, Nelson AL, Trussell J, et al (Eds), Ayer Company Publishers, Inc., New York 2018.
- Selected Practice Recommendations for Contraceptive Use, 3rd edition. World Health Organization, 2016.
- U.S. Selected Practice Recommendations for Contraceptive Use. Centers for Disease Control and Prevention, 2016.
- FSRH Guideline: Combined Hormonal Contraceptive. Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare, 2019. (Amended November 2020)
