เม็ดยาหลอกหรือเม็ดแป้งในแผงยาคุม 28 เม็ด มีความสำคัญอย่างไร จำเป็นจะต้องใช้หรือเปล่า หากไม่รับประทาน หรือถ้าข้ามไปเริ่มแผงใหม่เลย จะมีปัญหาหรือไม่
ยาคุมแบบ 28 เม็ดส่วนใหญ่ที่มีจำหน่ายอยู่ในปัจจุบัน จะมีทั้งเม็ดยาฮอร์โมนและเม็ดยาหลอกอยู่ในแผง ซึ่งจำนวนของเม็ดยาหลอกก็มีทั้ง 7 เม็ดและ 4 เม็ด ขึ้นกับยี่ห้อที่ใช้
“มาร์กาเร็ต เอ็กซ์โอ” และ “วันเดย์” มีเม็ดยาหลอกเป็นตัวยาบำรุงเลือด (อ่านเพิ่มเติมได้ในบทความ “ยาคุมบำรุงเลือด”) ส่วนเม็ดยาหลอกของยาคุมยี่ห้ออื่น ๆ เป็นแค่เพียงเม็ดแป้ง ไม่ได้มีตัวยาสำคัญใด ๆ นะคะ
แต่ไม่ว่าจะมีตัวยาบำรุงเลือด หรือไม่มีตัวยาใด ๆ เลย หน้าที่หลักของเม็ดยาหลอกก็คือ ช่วยเตือนความจำ เพื่อให้ผู้ใช้สามารถต่อยาคุมแผงใหม่ได้ตามกำหนด
เนื่องจากพบว่ายาคุมที่ใช้การเว้นว่างเป็นช่วงปลอดฮอร์โมน อย่างเช่น ยาคุมแบบ 21 เม็ดที่ต้องเว้น 7 วันก่อนต่อแผงใหม่ อาจทำให้ผู้ใช้ลืมและต่อยาคุมแผงใหม่ล่าช้า ซึ่งการที่มีช่วงปลอดฮอร์โมนนานเกินไป ก็ทำให้เสี่ยงที่จะล้มเหลวในการป้องกันการตั้งครรภ์ค่ะ
การรับประทานเม็ดยาหลอกในช่วงปลอดฮอร์โมน ทำให้ผู้ใช้คุ้นเคยกับการรับประทานยาคุมทุกวัน และตระหนักว่าเมื่อรับประทานเม็ดสุดท้ายของแผงไปแล้ว ก็ต้องเตรียมยาคุมแผงใหม่ไว้รับประทานต่อในวันถัดมา จึงช่วยลดความเสี่ยงที่จะลืมต่อยาคุมแผงใหม่นั่นเอง
ไม่ต้องกังวลว่าหากไม่รับประทานเม็ดยาหลอก จะทำให้ประจำเดือนไม่มาตามปกตินะคะ เพราะเม็ดยาหลอกไม่ใช่ยาขับเลือดหรือยาเรียกเลือดประจำเดือน
การที่มีประจำเดือนมาในช่วงที่เป็นเม็ดยาหลอก เป็นเพราะเมื่อใช้เม็ดยาฮอร์โมนหมดแล้ว เยื่อบุโพรงมดลูกที่ไม่มีฮอร์โมนมาหล่อเลี้ยงต่อ จึงเกิดการหลุดลอกและมีเลือดออก กลายเป็นประจำเดือน โดยมักจะเกิดขึ้นหลังจากที่ใช้เม็ดยาฮอร์โมนหมดไปแล้วประมาณ 2 – 3 วัน (ซึ่งตรงกับเม็ดยาหลอกเม็ดที่ 3 – 4) หรืออาจคลาดเคลื่อนเล็กน้อยในบางรอบเดือน
จะเห็นได้ว่า การรับประทานเม็ดยาหลอกก็ไม่ต่างไปจากการเว้นว่างในช่วงปลอดฮอร์โมนเลย เพราะประจำเดือนที่มานั้น เกิดขึ้นจากการที่ไม่ได้รับเม็ดยาฮอร์โมนต่อ ดังนั้น จะแกะเม็ดยาหลอกมารับประทานหรือจะแกะมาทิ้งวันละเม็ด ก็ให้ผลลัพธ์ไม่ต่างกันค่ะ
แล้วจะข้ามการใช้เม็ดยาหลอก โดยต่อแผงใหม่ไปเลยได้ไหม?
หากรับประทานเม็ดยาฮอร์โมนหมดแล้วก็ทิ้งแผงเดิมและเริ่มแผงใหม่ในวันถัดมา จะทำให้ในรอบนั้นไม่มีช่วงปลอดฮอร์โมนนะคะ และเมื่อมีฮอร์โมนไปหล่อเลี้ยงอยู่ตลอด เยื่อบุโพรงมดลูกก็จะไม่เกิดการหลุดลอกและไม่มีเลือดออก นั่นคือ จะไม่มีประจำเดือนมาในรอบนั้น
ในกรณีที่ใช้ยาคุมฮอร์โมนรวมแบบ 28 เม็ดอยู่แล้ว และต้องการเลื่อนประจำเดือน ก็สามารถใช้วิธีต่อแผงใหม่โดยข้ามเม็ดยาหลอกในแผงเดิมได้ (อ่านเพิ่มเติมได้ในบทความ “เลื่อนประจำเดือนด้วยยาคุม”) หรือแพทย์อาจแนะนำผู้ป่วยหรือผู้ใช้ยาคุมบางราย ให้รับประทานเม็ดยาฮอร์โมนต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน เพื่อลดความผิดปกติหรืออาการอันไม่พึงประสงค์ที่พบในช่วงปลอดฮอร์โมนค่ะ
