เริ่มเผยแพร่ 3 มีนาคม 2020
ปรับปรุงล่าสุด 20 มิถุนายน 2022
การเล่นตามพื้นดิน, ไม่สวมรองเท้าออกนอกบ้าน และไม่ล้างมือก่อนรับประทานอาหาร เป็นพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการติดโรคหนอนพยาธิที่ติดต่อผ่านดิน (Soil Transmitted Helminthiasis) เช่น พยาธิไส้เดือน (Roundworm), พยาธิแส้ม้า (Whipworm), พยาธิปากขอ (Hookworm), พยาธิเข็มหมุด (Pinworm) หรือพยาธิเส้นด้าย (Threadworm)
ในอดีต จะแนะนำให้หลีกเลี่ยงการใช้ยาถ่ายพยาธิในเด็กอายุน้อยกว่า 2 ปีค่ะ เพราะนอกจากจะเป็นวัยที่พบการติดโรคหนอนพยาธิได้น้อยแล้ว ก็ยังมีข้อมูลที่จำกัดเกี่ยวกับประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการใช้ยา
อย่างไรก็ตาม การสำรวจทางระบาดวิทยาในบางพื้นที่กลับพบการติดโรคหนอนพยาธิที่ติดต่อผ่านดินเพิ่มขึ้นในเด็กเล็ก ซึ่งในกรณีของเด็กที่มีอายุน้อยกว่า 2 ปีนั้น สันนิษฐานว่าเมื่อเด็กมีอายุประมาณ 12 เดือน อาจเริ่มคลานหรือเดินเตาะแตะภายในและรอบ ๆ บริเวณบ้าน แล้วมีการอมนิ้วหรือเอามือที่ปนเปื้อนไข่พยาธิเข้าปาก
การติดโรคหนอนพยาธิ นอกจากอาจทำให้เกิดการเจ็บป่วยต่าง ๆ ตามแต่ชนิดของพยาธิแล้ว ยังอาจส่งผลกระทบกับการเจริญเติบโตนะคะ โดยพบว่าเด็กที่ได้รับยาถ่ายพยาธิ จะมีน้ำหนักและส่วนสูงเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในอีก 1 – 6 เดือนถัดมา เมื่อเทียบกับเด็กที่ไม่ได้รับการรักษา
แม้ว่าอาจพบผลข้างเคียงจากการใช้ยา เช่น ปวดท้อง, คลื่นไส้, อาเจียน, ถ่ายเหลว และปวดศีรษะ แต่ก็ไม่รุนแรงและหายไปเองได้ใน 48 ชั่วโมง
นอกจากนี้ หากมีการปรับขนาดยาอย่างเหมาะสม ก็จะช่วยให้เด็กทนต่อผลข้างเคียงได้ดีกว่า
ดังนั้น องค์การอนามัยโลกจึงแนะนำให้ลดขนาดการใช้ยา Albendazole ลงครึ่งหนึ่งจากขนาดปกติ เมื่อจำเป็นต้องใช้ในเด็กที่มีอายุ 12 – 23 เดือน
ยกตัวอย่างเช่น ขนาดการใช้ Albendazole ในเด็กอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่ คือ รับประทานครั้งละ 400 มิลลิกรัม แต่ถ้าใช้ในเด็กอายุ 12 – 23 เดือน ก็ควรจะรับประทานครั้งละ 200 มิลลิกรัมค่ะ
ยา Albendazole ในรูปแบบยาน้ำแขวนตะกอนที่มีจำหน่ายอยู่ในประเทศไทย มีหลายยี่ห้อ โดยบางยี่ห้อจะมีความแรง 100 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร และบางยี่ห้อจะมีความแรง 200 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
ขนาดการรับประทานจึงอาจแตกต่างกันไปเมื่อใช้ต่างยี่ห้อกันนะคะ
ยี่ห้อที่มีความแรง 100 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร จะมีขนาดบรรจุขวดละ 20 มิลลิลิตร ขนาดการใช้ปกติในเด็กอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป ให้รับประทานครั้งละ 20 มิลลิลิตร หรือเท่ากับ 4 ช้อนชา เพื่อให้ได้ตัวยาสำคัญรวมกันเป็น 400 มิลลิกรัม
แต่ถ้าใช้ในเด็กอายุ 12 – 23 เดือน ก็จะต้องรับประทานครั้งละ 10 มิลลิลิตร หรือเท่ากับ 2 ช้อนชา เพื่อลดขนาดตัวยาสำคัญลงเป็น 200 มิลลิกรัม
ส่วนยี่ห้อที่มีความแรง 200 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร (ตามภาพตัวอย่าง) จะมีขนาดบรรจุขวดละ 10 มิลลิลิตรค่ะ ขนาดการใช้ปกติในเด็กอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป ให้รับประทานครั้งละ 10 มิลลิลิตร หรือเท่ากับ 2 ช้อนชา ซึ่งจะได้ตัวยาสำคัญรวมเป็น 400 มิลลิกรัม
หรือถ้าใช้ในเด็กอายุ 12 – 23 เดือน ก็ต้องลดขนาดลงครึ่งหนึ่ง โดยให้รับประทานครั้งละ 5 มิลลิลิตร หรือเท่ากับ 1 ช้อนชา เพื่อให้ได้ตัวยาสำคัญในขนาด 200 มิลลิกรัมนั่นเอง
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- Preventive chemotherapy to control soil-transmitted helminth infections in at-risk population groups. Geneva: World Health Organization; 2017. (http://www.who.int/nutrition/publications/guidelines/deworming/en/)
- Montresor A, Awasthi S, Crompton DWT. Useof benzimidazoles in children younger than 24 months for the treatment of soil-transmitted helminthiasis. Acta Trop 2003; 86: 223-32. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5633076/pdf/emss-74297.pdf)
