“เมลลิแอน อีดี” (Meliane ED) เป็นยาคุมรายเดือนชนิดฮอร์โมนรวมแบบ 28 เม็ด
โดยเม็ดยาสีขาว 21 เม็ดเป็นเม็ดยาฮอร์โมน ซึ่งมีตัวยาเอทธินิล เอสตราไดออล (Ethinyl estradiol; EE) เม็ดละ 0.020 มิลลิกรัม และเจสโตดีน (Gestodene; GSD) เม็ดละ 0.075 มิลลิกรัม
ส่วนเม็ดยาสีชมพู 7 เม็ดเป็นเม็ดยาหลอก ที่ไม่มีตัวยาสำคัญใด ๆ
ในกล่อง ยังมีแถบช่วยจำสำหรับวันเริ่มรับประทานยาที่เหมาะสม ให้เลือกใช้ โดยนำมาติดไว้ในส่วนบนของแผง ด้านที่เห็นเม็ดยา เพื่อให้ง่ายต่อการตรวจสอบประจำวัน
นอกจากยาคุมแบบ 28 เม็ดอย่าง “เมลลิแอน อีดี” แล้ว ยังมียาคุมแบบ 21 เม็ด ในชื่อ “เมลลิแอน” (Meliane) ซึ่งมีเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ดเหมือนกัน แต่ไม่มีเม็ดยาหลอก
“เมลลิแอน อีดี” จัดอยู่ในกลุ่มของยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม ประเภทฮอร์โมนต่ำมาก (Ultra low dose pills) เนื่องจากมีปริมาณ Ethinyl estradiol ไม่เกิน 0.020 มิลลิกรัม ผลข้างเคียงจากเอสโตรเจน เช่น คลื่นไส้, อาเจียน, ปวดศีรษะ, บวมน้ำ หรือการเกิดฝ้า จึงพบได้น้อย
แต่ก็อาจมีเลือดออกกะปริบกะปรอยได้ โดยเฉพาะถ้ารับประทานไม่ตรงเวลาสม่ำเสมอ
ส่วนผลข้างเคียงจากโปรเจสติน เช่น สิว, หน้ามัน หรือขนดก ก็พบได้น้อยเช่นกัน เพราะแม้ว่า Gestodene จะมีฤทธิ์แอนโดรเจน แต่ปริมาณที่ใช้ใน “เมลลิแอน อีดี” ก็ต่ำมาก
และแม้จะมีผล Antimineralocorticoid เมื่อศึกษาในสัตว์ทดลอง แต่กลับพบน้อยมากหรือไม่มีเลยเมื่อนำมาใช้ในมนุษย์ จึงไม่จัดเป็นยาคุมที่มีผลต้านการบวมน้ำ
ผู้ที่มีภาวะน้ำหนักเกิน หรือมีค่าดัชนีมวลกาย (Body mass index; BMI) ตั้งแต่ 25 กิโลกรัมต่อตารางเมตรขึ้นไป สามารถใช้ “เมลลิแอน อีดี” ได้ โดยไม่ต้องกังวลว่าประสิทธิภาพจะลดลงนะคะ
เนื่องจากหลักฐานส่วนใหญ่บ่งชี้ว่า หากรับประทานถูกต้องและตรงเวลาสม่ำเสมอ ปัจจัยดังกล่าวไม่ได้ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ของยาเม็ดคุมกำเนิด แม้จะมีฮอร์โมนต่ำมากก็ตา
แต่การใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมในผู้ที่มีค่า BMI > 30 kg/m2 อาจเพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (Venous thromboembolism; VTE) ได้มากขึ้นค่ะ
แม้แนวทางขององค์การอนามัยโลก (WHO), ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค สหรัฐอเมริกา (CDC) และคณะอนามัยเจริญพันธุ์และสุขภาวะทางเพศ สหราชอาณาจักร (FSRH) ไม่ได้ห้ามใช้ในคนอ้วน ถ้าไม่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันร่วมด้วย
แต่เพื่อความปลอดภัย ก็ควรเพิ่มความระมัดระวังในการเลือกสูตรยาคุมที่เหมาะสม หรืออาจพิจารณาทางเลือกอื่นแทนการใช้ยาคุมฮอร์โมนรวม โดยเฉพาะผู้ที่มีค่า BMI > 35 kg/m2
โดยยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมที่ใช้ Gestodene อาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดได้มากกว่า Levonorgestrel, Norethisterone และ Norgestimate
หรือถ้ามีโปรเจสตินเหมือนกัน สูตรที่ใช้ Ethinyl estradiol น้อยลง ก็มีแนวโน้มที่ความเสี่ยงจะต่ำกว่า
“เมลลิแอน อีดี” จึงเป็นทางเลือกในการคุมกำเนิดสำหรับผู้ที่ต้องการลดผลข้างเคียงจากการใช้ยาคุมฮอร์โมนรวมรุ่นเก่า หรือยาคุมสูตร EE/GSD ที่มีปริมาณฮอร์โมนสูงกว่า
อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีโรคประจำตัว, ผู้ที่ใช้ยาหรือสมุนไพรใด ๆ อยู่, ผู้ที่สูบบุหรี่และมีอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไป รวมถึงผู้ที่ต้องการใช้เพื่อวัตถุประสงค์อื่น ๆ นอกเหนือจากการคุมกำเนิด ก็ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้นะคะ
“เมลลิแอน อีดี” เป็นยาคุมที่ผลิตในประเทศฝรั่งเศสและเยอรมนี แล้วนำเข้ามาจำหน่ายในประเทศไทยโดย บริษัทไบเออร์ไทย จำกัด (Bayer Thai Co.,Ltd.) ราคาประมาณ 140 – 170 บาท แต่ปัจจุบันไม่มีใช้แล้ว โดยระบบตรวจสอบการอนุญาตของคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ระบุว่ามีการยกเลิกทะเบียนตำรับยานี้ไปเมื่อ 1 สิงหาคม 2567 ค่ะ
